نکاتی درباره آداب تلاوت قرآن

قرآن مجید، تنها نسخه شفابخش جان های دردمند بشر امروز و حلقه اتصال آسمان و زمین و بنده خاکی با حضرت حق است که جاودانه ترین سند وحیانی در طول تاریخ وحی و پیامبری به شمار می رود و انسان را از گمراهی، تباهی، غفلت، خرافات و جهالت، نجات داده، به سرچشمه های زلال حیات طیبه، آرامش و حقیقت، رهنمون می سازد.

یکی از بزرگ ترین بدبختی های انسان معاصر، دورافتادگی از مرز ملکوت و وابستگی به حیات حیوانی و مادی و قطع ارتباط با دستورات نجات بخش الهی است. اگر با دیده دقت، انسان سرگردان امروز را به نظاره بنشینیم، به یقین درمی یابیم که وی از سویی مورد هجوم بی خردان ناآشنا با مبانی و مفاهیم ملکوتی قرار گرفته که او را مادی صرف می دانند و از سویی دیگر، مورد تهاجم گروهی است که آرامش و سکون را از وی ربوده اند و او را در بحرانی از سرگشتگی، گمراهی، طغیان و عصیان رها ساخته اند؛ به جای درمان، بر درد او افزوده اند و به جای آرامش، جنگ و نزاع درونی و بیرونی را برای او به ارمغان آورده اند.

اینک معنویت، این گم شده در غبارها و جنجال آفرینی های حیات امروزی بشر است که باید با چراغ فروزان ارمغان آخرین رسول الهی که اعجاز شکست ناپذیر و هماره جاویدان برای واجدان وجدان های بیدار و بیمار است، از این زنگارگرفتگی و کدورت ها رهایی یابد و به مرزهای عزت، تعالی، نیایش و آرامش متصل شود. باشد تا این راه رهایی و پیام جاودانی، بهتر و شفاف تر در دسترس جان های تشنه و روان های منتظر قرار گیرد.

برای انس با قرآن مجید، باید نکاتی را توجه داشت که امید است برای همه علاقه مندان، راهی باشد تا همیشه در محضر قرآن مجید حضور داشته باشند. این نکات عبارتند از:

1. در حال تلاوت قرآن، طهارت و وضو داشته باشد؛ اگر چه سفارش شده است که در همه حال، طاهر بوده، وضو داشته باشید؛ همیشه باوضو بودن، برای قلب، نورانیت می آورد.

2. ابتدا دهان را مسواک کنید و بعد، آیات قرآن را تلاوت نمایید؛ چون دهان انسان، مجرای بهترین سخنان می شود، پس باید خوشبو و پاکیزه باشد.

3. با صوت زیبا و دلنشین و به صورت ترتیل، قرآن را تلاوت کنید. خواندن قرآن مجید به صوت زیبا، غیر از خواندن با آواز است؛ اگر چه متأسفانه امروز، خواندن به آواز، ترویج داده می شود؛ در حالی که ما در دستورات دینی چنین سفارشی نداریم؛ بلکه خواندن به روش ترتیل، سفارش شده است.4. قرآن را با صوت محزون و اندوهگین تلاوت کنید. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: «و اما اللیل فصافون اقدامهم تالین لاجزاء القرآن و یستثیرون به دواء دائهم».1

5. در حال تلاوت، با ادب و آرامش و رو به قبله باشید.

6. از روی قرآن مجید تلاوت کرده، به آن نگاه کنید؛ حتی اگر آیات را از حفظ هم می دانید، خواندن از روی قرآن و نگاه در آن، ثواب بیشتری دارد.

7. قبل از شروع به تلاوت قرآن، استعاذه کنید؛ یعنی «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» بگویید؛ «فاذا قرأت القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم».2

8. بعد از استعاذه، «بسم الله الرحمن الرحیم» بگویید.

9. به هنگام تلاوت قرآن، به چیز دیگری فکر نکنید و متوجه آیات باشید.

10. تدبر در آیات قرآن داشته باشید که در این صورت، از انوار، هدایت ها، حقایق و معارف، بهره مند خواهید شد.3

11. یکی دیگر از آداب قرائت قرآن، تطبیق آیات با حال خویش است و این که در هر آیه از آیاتی که تلاوت می کنید، مفهوم آن را با خود منطبق کنید و نقصان و کاستی خویش را بدان مرتفع سازید.4

12. هنگام تلاوت به این توجه داشته باشید که کلام حضرت حق است و عظمت آن، چنان است که اگر بر کوه ها نازل می شد، کوه ها متلاشی می شد؛ «لو انزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعاً متصدعاً من خشیة الله».5 توجه به عظمت قرآن مجید، موجب نورانیت دل و حیات باطنی می شود.6

13. تلاوت قرآن مجید را در سحرگاهان و شامگاهان به طور منظم انجام دهید. اگر وقتی چون اواخر شب و ما بین الطلوعین، بعد از فریضه صبح را برای این کار اختصاص دهید خیلی بهتر است.714. روزانه حداقل 50 آیه از آیات قرآن را تلاوت کنید.8

15. تلاوت قرآن را برای خویش به صورت عادت درآورید «کسی که خود را به قرائت آیات و اسمای الهی عادت دهد، کم کم قلب او صورت ذکری و آیه ای به خود می گیرد و باطن ذات او، محقق به ذکرالله، اسم الله و آیة الله می شود».916. قرائت بدون فهم هم تأثیرگذار است و باعث دوری از وسوسه شیطان می شود؛ پس به بهانه عدم فهم آیات، نباید تلاوت قرآن را رها کرد. امام خمینی می فرماید: «فرزندم! تصور نکن قرائت بدون معرفت، اثری ندارد که این، وسوسه شیطان است. این کتاب، از طرف محبوب است برای تو و برای همه و نامه محبوب، محبوب است؛ اگر چه عاشق و محب، مفاد آن را نداند و با این انگیزه، حب محبوب که کمال مطلوب است، به سراغت آید و شاید که دست گیرد».1017. تلاش کنید تا با اخلاص، به تلاوت قرآن بپردازید.18. برای رسیدن به فهم و معرفت درست از آیات قرآن مجید، علاوه بر موارد فوق، بایستی موانع انس با قرآن را از میان برداشت که عبارتند از خودبینی، دوستی دنیا، گناه و رذایل اخلاقی، وسوسه های شیطانی، هواهای نفسانی و…

1. نهج البلاغه، خطبه 193 (خطبه متقین).

2.نحل، آیه 98.

3. امام خمینی، چهل حدیث، ص 499 و 500.

4. امام خمینی، آداب الصلاة، ص 206.

5. حشر، آیه 20.

6. امام خمینی، آداب الصلوة، ص 182.

7. امام خمینی، شرح حدیث عقل و جهل، ص 73.

8. محمد شجاعی، مقالات، ج 3، ص 105.

9. امام خمینی، آداب الصلوة، ص 216.

10. امام خمینی، جلوه های رحمانی، ص 26.